پس از آنکه سیستم دفاع موشکی OKA (نام ناتو: SS-23 Spider) در پی امضای پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد میان شوروی و آمریکا از رده خارج شد، ارتش روسیه سیستم دفاع موشکی جدیدی از نوع بالستیک کوتاه برد را با نام اسکندر (نام ناتو: SS-26 Stone) طراحی کرد. طی ماه های اخیر، بکارگیری احتمالی این سیستم دفاع موشکی در جنگ سوریه خبرساز بوده و از همین رو، بر آن شدیم تا به برسی این سامانه موشکی بپردازیم.

نخستین بار در سال 1996 بود که اولین موشک اسکندر مورد آزمایش ارتش روسیه قرار گرفت. این سیستم دفاع موشکی امروزه به عنوان پیشرفته ترین در نوع خود به شمار می رود و از سال 2006 به طور رسمی در اختیار نیروهای نظامی روس قرار گرفته است. تخمین زده می شود که ارتش این کشور به صد فروند سامانه موشکی اسکندر مجهز باشد.

از سیستم دفاع موشکی اسکندر به عنوان یکی از مخرب ترین سلاح های موجود در اختیار ارتش روسیه نام برده می شود. گفته می شود که یکی از عواملی که باعث شد روسیه در حداقل زمان ممکن، جنگ با گرجستان را در سال 2008 به پایان برساند، استفاده از موشک های اسکندر برای نابود ساختن تانک های گرجی بود، البته روسیه همواره ادعای استفاده از موشک های اسکندر در جنگ با گرجستان را رد کرده است.

سرعت موشک اسکندر در ارتفاع 50 کیلومتری از سطح زمین به 7 ماخ، معادل 5370 کیومتر بر ساعت می رسد. مهندسین نظامی روس در طراحی موشک های اسکندر نهایت تلاش خود را کرده اند تا قابلیت گریز آن از موشک های بالستیک را تقویت کنند. به همین دلیل است که موشک های اسکندر قدرتی خیره کننده در مانوردهی و تغییر ارتفاع و زاویه حرکت خود دارند.

سربازان روس در حال بارگذاری موشک های اسکندر

هدایت این سیستم دفاع موشکی در مقایسه با هدایت جنگنده بمب افکن های با قابلیت حمل بمب های هدایت شونده، به آموزش کمتری نیاز دارد. در عین حال، به لطف دقت بالای این سامانه موشکی می توان از آن در بسیاری از موارد به عنوان جانشین چنین بمب افکن هایی استفاده کرد.

سیستم موشکی اسکندر به دو موشک از نوع بالستیک کوتاه برد مجهز است، که در عمل موجب تقویت قدرت موشک ها می شود. هر یک از این دو موشک توانایی مورد هدف قرار دادن مناطق متفاوت با یکدیگر را دارند. یکی از قابلیت های مهم این موشک ها، توانایی آنها در هدف گرفتن اهداف متحرک است، چرا که می توان مختصات محل اصابت را پس از پرتاب موشک ها تغییر داد.

موشک های اسکندر قادر به حمل کلاهک های مختلفی هستند که از جمله آنها می توان به کلاهک های خوشه ای، گرمافشاری، سنگرشکن و الکترومغناطیسی اشاره کرد. و، اگرچه روسیه به موجب امضای پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد متعهد شده که از کلاهک های هسته ای در موشک های خود استفاده نکند، اما موشک های اسکندر توانایی حمل چنین کلاهک هایی را با حداکثر قدرت تخریب معادل 50 هزار تن تی ان تی نیز دارند.

شما را به تماشای ویدیویی از شلیک آزمایشی موشک اسکندر به هدفی در فاصله دویست کیلومتری دعوت می کنیم.

باقی مطلب در ادامه..

یکی از این تجهیزات،‌ سامانه پدافند برد بلند هوایی «باور 373» است 

تولد «باور 373»

تولد «باور 373» را می‌توان به زمان خریداری نمونه پدافند هوایی روسی S-300 نسبت داد. پیش از این خرید نیز البته ایران با بهره گیری از موشک‌های برد بلند S-200 نیازمندی‌های خود را در عرصه برد بلند تاحدودی تامین می‌کرد که البته همین سامانه نیز بعدها با تغییراتی در ساختار خود مواجه شد که این امر توسط متخصصان داخلی صورت گرفت.

به دنبال بررسی کارشناسان نظامی مبنی بر تهیه سامانه پدافندی برد بلند و به‌روز جهت تامین نیازهای کشور،‌ مذاکراتی در سال 2005 با طرف روسی برای خرید سامانه S-300 آغاز شد که منجر به قراردادی برای خرید آن گردید اما اندکی بعد با به قدرت رسیدن «مدودف» در مقام ریاست جمهوری روسیه،‌ به دلیل فشارهای غرب و برخی امتیازگیری‌ها،‌ وی طی دستور این قرارداد را لغو کرد و عملا دستیابی به سامانه مذبور غیرممکن شد.

البته پیش از اعلام رسمی لغو قراردادها، طرف ایرانی که متوجه تغییر نظر روس‌ها شده بود، دست به کار شد تا درصورت خلف وعده روس‌ها، حداقل در بعد داخلی بتواند به سیستمی توانمند و مناسب دست یابد اما این نیازمندی زمان طولانی را برای طراحی و ساخت می‌طلبید.

در این خصوص شاید سخنان صریح مقام معظم رهبری مبنی بر توصیه به ساخت سیستمی ایرانی و مبتنی بر توان داخلی قابل توجه باشد تا آنجا که ایشان فرمودند: «من به این پروژه امید دارم» و این آغاز راهی بود برای حرکتی بزرگ.

تا پیش از این رخداد کشورمان سابقه تولید و ساخت موشک‌های برد متوسط «هاوک» را به صورت بومی داشت که مدتی بعد مجموعه آن تکمیل شد اما برای ساخت سامانه برد بلند جدید که «باور 373» نامیده شد -و نشان از باور ایرانی به ساخت آن بود- نیاز به مجموعه ای از دانش های جدید و تخصص های مرتبط احساس می‌شد که سختی کار را بیش از پیش نشان می‌داد اما متخصصان نشان دادند که هرآنچه را بخواهند انجام خواهد داد.

نخستین زمزمه‌ها از ساخت این سامانه با نمایش نمونه پرتابگرهایی مشابه سامانه S-300 روسی و HQ-9 چینی در کنار یک رادار ناشناس در رژه سال 1388 انجام گرفت اما بعدها دیگر صحبتی از آن نشد.

لانچرهای اولیه از سامانه باور373 (تصاویر بالا)

پس از آن سخنان متفاوتی به گوش رسید که کارکنان وزارت دفاع در کنار متخصصان پدافند هوایی در حال طی مسیر به سمت طراحی هستند تا آنکه نخست موشک‌هایی که به نظر می‌رسید متعلق به این سیستم پدافندی جدید باشد و سپس راداری آرایه‌ای در نمایشگاه صنایع دفاع سال 1392 به نمایش در آمد.

پس از آن نیز اخباری مبنی بر بهره‌برداری از «باور 373»، ‌تست‌های مرتبط و ‌به کارگیری در قرارگاه خاتم الانبیاء‌ اعلام شد تا آنکه روز گذشته رسما از بخش‌های از این سامانه پدافند هوایی برد بلند با حضور رئیس جمهور رونمایی شد.

پیش از این رونمایی، گمانه‌زنی‌های متفاوتی از ویژگی‌های آن مطرح شد مبنی بر آنکه احتمالا با سیستمی مشابه S-300 روسی رو به رو هستیم و این در حالی بود که روسیه با تحویل سیستم مذبور به کشورمان به شرط بازپس گیری شکایت موافقت کرده و نظر عموم آن بود که دیگر نیازی به ادامه پروژه‌ای مشابه نیست اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که نباید تنها به یک سامانه در سیستم دفاعی اتکا داشت و اگر در این میان بتوان نسخه‌ای بومی را توسعه داد، علاوه بر نمایش توان داخلی، افزایش بازدارندگی -خصوصا شرایط حساس نبرد- نیز ایجاد خواهد شد.

به همین منظور می‌توان ساخت «باور 373» را یک نقطه اتکا و اقدامی راهبردی در صنعت دفاعی کشورمان دانست که علاوه بر بازتاب آن در سطح جهانی، نشان از ورود به مقوله جدید از دانش‌های نظامی است که در ادامه به صورت کوتاه به آن اشاره خواهد شد.

باقی مطالب را در ادامه مطلب بخوانید.......