سامانه پدافندی باور 373

ذکر این نکته نیز ضروریست که با توجه به عدم اعلام رسمی ویژگی‌های «باور 373» این گفتار تنها یک گمانه زنی است چرا که عملا با نمایش روز گذشته،‌ بسیاری از کارشناسان متوجه شدند که با سیستمی به مراتب متفاوت‌تر از S-300 روسی رو به رو هستند.

سامانه "باور 373 " از هر لحاظ پیشرفته‌تر از سامانه‌های همچون " اس 300 " بوده اما نکته قابل توجهی که این سامانه را از بقیه متمایز می‌کند " توانایی حمل و شلیک " انواع موشک‌ها در بردهای مختلف است به گونه‌ای که اگر " اس 300 " در برخی موضوعات خلأ داشت، در طرح بومی این سامانه، این خلأ‌ها برطرف شده و طراحی مفهومی بسیار خوبی روی آن انجام گرفته و در همین راستا " وزارت دفاع " در خصوص موشک‌های آن نیز پیش‌بینی کرده که این سامانه با دو یا سه نوع موشک در لایه‌های مختلف بتواند وارد عمل شود که با نگاهی به ویژگی‌های " باور 373 "، دقیقا مشخص می‌شود که در طراحی این سلاح دفاعی، ویژگی‌های برتر سامانه‌های مشابه ساخته شده در دنیا مورد مطالعه دقیق قرار گرفته و در نتیجه سامانه‌ای با امکانات متنوع از نظر مأموریتی پدید آمده که به طور خاص در مقایسه با سامانه " اس 300 " مورد سفارش ایران، " باور 373 " توانایی درگیری با اهداف متنوعی را دارد که این به دلیل ماهیت متفاوت تهدیدات پیش روی ایران در قیاس با روسیه است. 

نسخه نهایی از لانچرهای باور373 (بالا)

نام باور از کجا امده است

پس از اینکه اولین نمونه از سامانه پدافند هوایی ایرانی رونمایی شد مسئله مطرح انتخاب نامی مناسب برای این سامانه بود البته در ابتدا برخی‌ها به آن سامانه " اس 300 " ایرانی می‌گفتند که این کار اشتباه بود چرا که این سامانه از " اس 300 " پیشرفته‌تر است و به همین دلیل کار انتخاب نام برای پداهند ایرانی را سخت کرد تا این که قرار شد تا این سامانه را با نام سامانه " باور 373 " معرفی کنند که در همین راستا امیر " فرزاد اسماعیلی " فرمانده قرارگاه " پدافند هوایی خاتم‌الانبیا " در خصوص نام سامانه بومی جایگزین " اس 300 "، گفت: نام سامانه بومی "باور 373 " از القاب " رسول‌الله‌ " (صلوات‌الله‌علیه‌وآله) در حروف ابجد بوده و " باور " نیز یعنی ما باور داریم که این کار انجام می‌شود.

سامانه موشکی " S300 " یار کمکی " باور 373 " در دفاع از ایران

" S300 "  یک سامانه موشکی سطح‌ به‌ هوای دوربرد و خودکششی با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌هاست که در اواخر دهه 1970 توسط شرکت همکاری‌های صنعتی " آلماز " برای نیروی دفاع هوایی شوروی ساخته شد. مدل‌های مختلف این موشک در نام‌گذاری ناتو با نام‌های " سام 10 "، " سام 12 " و " سام 20 " شناخته می‌شوند.

اولین مدل این موشک با نام " S300-P " برای نخستین بار در سال 1979 در شوروی عملیاتی شد، هرچند تکامل آن از سال 1969 به منظور ساخت موشک سطح به هوایی با برد 75 کیلومتر که هم در نیروی زمینی و هم در نیروی دریایی استفاده شود، آغاز شده بود. این موشک در ابتدا برای رهگیری هواپیماها و موشک‌های کروز ساخته شده و بعدها توانایی رهگیری موشک‌های بالستیک نیز به آن افزوده شد.

این سامانه توانایی پیگیری همزمان 100 هدف و درگیری همزمان با 12 هدف را دارد. زمان آماده‌سازی آن حدود 5 دقیقه و موشکهای آن از نوع انبارشونده‌ است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچگونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند.

اما نکته مهمی باید مورد توجه قرار بگیرد همان طور که گفته شد قابلیت " باور 373 " از سامانه‌های مشابه مانند " اس 300 " بسیار بیشتر است و همین امر موجب می‌شود تا بتوان عنوان یار کمکی را به سامانه " اس 300 " برای کمک به " باور 373 " برای در دفاع از ایران و امن کردن آسمان کشور داد.

درگیر با هدف در ارتفاع 27 کیلومتری

سردار حسین دهقان وزیر دفاع البته درخصوص توان درگیری «باور 373» با اهداف هوایی گفته است که این سامانه می‌تواند هدف مورد نظر را در ارتفاع 27 کیلومتری مورد اصابت قرار دهد.

 اجزای «باور373»

سامانه «باور 373» در رده پدافند برد بلند با توانایی عملیات در ارتفاع بالا و در تمام شرایط آب و هوایی شبانه روز  قرار می‌گیرد که S-300 روسی و MiM-104 Patriot آمریکایی نیز جزو خانواده‌ای با همین خصوصیات قرار دارد، اما باور 373 در نگاه اول اساسا با تمامی نسخه‌های مشابه خود متفاوت است چرا که به نظر می‌رسد متخصصان کشورمان دانش داخلی را با الهام از نمونه‌های موجود در سطح جهانی ترکیب کرده و یک سامانه منحصر به فرد را ساخته‌اند که قابلیت درگیری با انواع هواگردها شامل هواپیماهای شکاری، بالگرد ها، موشک های کروز و تسلیحات هدایت شونده و بالستیک را خواهد داشت.

همین اقدام بزرگ و تاریخی که از جنبه‌های گوناگون قابل بررسی است، نشان از دید گسترده دفاعی ایران داشته و می‌تواند در خصوص دیگر نیازمندی‌های نظامی نیز الگو قرار بگیرد.

رادار کنترل شکاری برد بلند معراج 4

یکی از اجزای «باور373» که رئیس جمهور روز گذشته از آن بازدید کرد، «رادار کنترل آتش معراج 4» بود که از تکنولوژی آرایه فازی برخوردار بوده و جهت هدایت موشک‌های «باور 373» و درگیری با هدف کاربرد دارد.

تکنولوژی آرایه‌فازی مجموعه‌ای از آنتن‌هاست که کنار یکدیگر در آرایه‌ای الکترونیکی (صفحه) قرار گرفته که هر یک از این آنتن‌ها -که المانی تشعشعی محسوب می‌شوند- بر یک دیگر تاثیر گذاشته و یک پرتو واحد را تشکیل می‌دهد که به سمت هدف ارسال می‌شود.

این گونه رادارها بر خلاف نمونه‌های مکانیکی، از توانمندی به مراتب بالاتری برخوردار بوده و می‌تواند در محیط‌های مختلف جنگ الکترونیک نیز مقاوم باشد لذا دستیابی به دانش ساخت آنان، موفقیتی بزرگ تلقی می‌شود که البته پیشتر نیز در انواع رادارهای دریایی و پدافندی نمود داشته است.

علاوه بر این، ‌«باور 373» قطعا از یک رادار کشف و جستجو هدف نیز بهره می‌برد تا به عنوان یک سامانه «هشدار زودهنگام» جهت شناسایی اهداف متخصام مورد استفاده قرار گیرد ضمن آنکه مجموعه‌ای از رادارهای موجود در کشورمان که تحت شبکه یکپارچه راداری کشور با عنوان C4IIR‌ مورد بهره برداری قرار گرفته‌اند نیز قطعا توانایی مجموعه شدن با «باور 373» را خواهند داشت.

رادار کنترل آتش برد بلند و آرایه فازی معراج 4 متعلق به سامانه باور 373

پرتابگر و موشک‌ها

شاید مهمترین نکته قابل توجه در رونمایی «باور 373»،‌ پرتابگرهای عمودی آن است که می‌تواند موید پیشرفتی شگرف در جهت شلیک موشک محسوب شود. ،‌البته تا تایید دقیق پرتاب عمودی باید صبر کرد اما طراحی خاص پرتابگرها حتی با عدم بهره‌گیری از این خصوصیت نیز نشان دهنده آن است که کشورمان به تولید سامانه جدید و منحصر به فردی دست یافته که علی‌رغم گمانه‌زنی‌ها تا پیش از رونمایی، اساسا با نمونه‌های روسی متفاوت بوده و حتی شباهت‌هایی با نسخه‌های غربی نیز دارد.

در خصوص موشک نیز تنها تصاویری از نمایشگاه صنایع دفاعی سال 1392 و سپس موشک «باور 373» در رژه سالروز ارتش جمهوری اسلامی ایران موجود است که هیچ گونه ویژگی یا مشخصات خاصی از آن اعلام نشده ولی اندازه آن نشان از حمل میزان سوخت بالایی دارد که توان دستیابی به برد بالا را داشته و البته در بحث رادار خود موشک و همچنین سامانه‌های هدایتی آن نیز قطعا اقداماتی صورت گرفته تا بتواند در محیط‌های اختلال الکترونیکی مقاوم باشد.

این نکته از آنجا اهمیت دارد که موشک‌ها معمولا در فاز نهایی خود متکی به رادار داخلی بوده و باید بتوانند در محیط‌های جنگ الکترونیک مقاوم باشند.

در خصوص سازه خود موشک نیز طرح آیرودینامیکی دقیق جهت مانور پذیری بالا و قدرت عملکرد مناسب مورد توجه بوده است که مسیری جدید در طراحی‌های تسلیحات این حوزه به حساب می‌آید.

موشک باور373 (سفید) و موشک صیاد 3 (قرمز)؛ تصویر گرفته شده از فیلم شبکه خبر

 مراکز ارتباطی

مراکز ارتباطی مرتبط با این سامانه احتمالا شامل یک خودرو مخابراتی جهت هماهنگی با شبکه یکپارچه پدافند هوایی است که می‌تواند در محیط‌های جنگی و شرایط حساس نبرد،‌ دستورات مورد نیاز از مرکز کنترل را به سایت موشکی خود منتقل کند. ضمن آنکه یک سامانه جنگ الکترونیک نیز جهت ایمن سازی «باور 373» در برابر موشک‌های ضدتشعشع قطعا مورد نیاز است. همچنین یک مجموعه فرماندهی نیز احتمالا وجود خواهد داشت تا بتواند کل سامانه را تحت فرماندهی خود قرار دهد که در خصوص این 3 بخش صحبتی نشده است و تنها یک گمانه‌زنی خواهد بود.

رادار ردگیر سامانه موشکی باور 373 (تصویر گرفته شده از فیلم پخش شده توسط شبکه خبر)

خودرو حامل

در خصوص کشنده‌های موجود برای «باور 373»،‌ کشورمان خودرو سنگین «ذوالجناح» را توسعه داده است که به صورت چرخ دار جهت کاربرد در مناطق کشورمان مورد بهره برداری قرار می گیرد و از تحرک بالایی نیز برخوردار خواهد بود.

ذوالجناح؛ خودروی حامل لانچرهای باور 373

بخشی از متن برگرفته از باشگاه خبرنگاران