فناوری های متعددی در تولید یک جنگنده نسل پنجم دخیل است.مواردی باور نکردنی از مهندسی هوا فضا،مهندسی طراحی در رشته های مختلف،سیستم های کامپیوتر،الکترونیک و...دست به دست یکدیگر داده و یک جنگنده غول پیکر را از چشم هر گونه رادار مخفی می سازد.کشورهایی مانند آمریکا،روسیه،چین،ژاپن و...به دنبال تولید این جنگنده ها رفته و پس از صرف هزینه های بسیار،موفق به معرفی مدل هایی شده اند.
یک جنگنده نسل پنجم دارای چه خصوصیاتی است؟
هواپیمای پنهانکار هواپیمایی است که برای جلوگیری از کشف و رهگیری از فناورهای پیشرفتهای برای کاهش بازتاب راداری، فروسرخ (حرارتی)، نور مرئی، دامنه بسامد رادیویی و امواج صوتی خود استفاده میکند. مجموعه این تکنولوژیها فناوری پنهانکاری نامیده میشوند. گاهی از اصطلاح هواپیمای رادارگریز نیز در اشاره به این نوع هواپیماها استفاده می شود اما باید توجه داشت که هرچند رادارگریزی (به معنی کاهش انتشار و انعکاس امواج راداری) یکی از مهمترین ویژگیهای هواپیماهای پنهانکار است اما برای کاهش احتمال کشف هواپیما توسط دشمن کاهش بازتاب حرارتی، صوتی و بصری نیز لازم است. البته باید توجه داشت که هنوز هیچ هواپیمایی وجود ندارد که به طور کامل برای تمام دستگاههای راداری نامرئی باشد، اما فناوریهای پنهانکاری بهکار رفته در این نوع هواپیماها تشخیص یا ردگیری آنها را بسیار دشوار میکنند و به این ترتیب احتمال تشخیص هواپیما توسط رادار دشمن کاهش یافته و در نتیجه احتمال اصابت موشکهای هدایت راداری به آن نیز کاهش پیدا میکند. مهمترین چالش در طراحی هواپیماهای پنهانکار این است که پنهانکاری و آئرودینامیک دو قطب مخالف در طراحی هواپیماها هستند. یعنی تمهیداتی که برای برای پنهانکار شدن هواپیما اندیشیده میشود، ویژگیهای آئرودینامیکی هواپیما مثل سرعت، مانورپذیری و بهرهوری در مصرف سوخت را تضعیف کرده و با گرانتر و پیچیدهتر شدن هواپیما صرفه اقتصادی و قابلیتهای رزمی آن را کاهش میدهد. احتمالا آلمانیها در جنگ جهانی دوم برای نخستین بار به فکر ساخت چنین هواپیمایی افتادند و طرحی برای ساخت چنین هواپیمایی با نام هورتون هو ۲۲۹ داشتند. آمریکاییها نخستین نمونه از هواپیمای پنهانکار خود یعنی لاکهید اف-۱۱۷ نایتهاوک را در سال ۱۹۷۷ به پرواز درآوردند.
لاکهید اف-۱۱۷ نایتهاوک
ایالات متحده تاکنون چهار هواپیمای پنهانکار لاکهید اف-۱۱۷ نایتهاوک، اف-۲۲ رپتور و بی-۲ اسپیریت را به خدمت گرفته و در حال آمادهسازی اف-۳۵ لایتنینگ برای ورود به فعالیت رسمی نظامی است. روسیه در سال ۲۰۱۰ با سوخو پکفا و چینیها در سال ۲۰۱۱ با جی-۲۰ نخستین جنگنده بمبافکنهای پنهانکار خود را به پرواز درآوردند که هنوز وارد فعالیت رسمی نشدهاند. هواپیمای تهاجمی اف-۱۱۷ و بمبافکن راهبردی بی-۲ تنها هواپیماهای پنهانکاری هستند که در جنگ حضور داشتهاند. هنوز موردی از جنگ هوایی با یک هواپیمای پنهانکار گزارش نشدهاست اما یک فروند اف-۱۱۷ در ۱۷ مارس ۱۹۹۹ در جنگ یوگسلاوی توسط یک موشک زمینبههوای سام-۳ سرنگون شده که تنها مورد انهدام یک هواپیمای پنهانکار توسط دشمن است. این فناوری تاکنون نتوانسته هواپیمایی را به طور کامل پنهانکار یا رادار گریز نماید؛ بلکه تنها شناسایی هواپیما را سختتر میکند. به عبارت دیگر فقط مقدار کمی از امواج به سمت فرستنده بر میگردد. بدنه هواپیماهای پنهانکار به گونه ای طراحی شده اند که امواج رادار را میشکنند. در نتیجه این هواپیماها توانایی رادارهای متعارف را برای شناسایی و تعقیب موثر خود محدود میکنند. موتور این نوع هواپیماها صدای کمی تولید میکند و موتورها به طوری خنک میشوند که از زمین توسط گیرنده امواج مادون قرمز شناسایی نشوند.
بی-۲ اسپیریت
بخارات خروجی گرم پیش از خروج درون محفظهای خنک میشوند و در نتیجه علائم مادون قرمز هواپیما به حداقل میرسد. طراحی بدنه هواپیما نیز خود تاثیر بسیاری در منحرف کردن امواج رادار دارد. بطوری که برخی از انوع خاص هواپیماها، مانند اف-۱۱۷ به دلیل شکل ظاهری که داشتند، سیگنالهای رادار را به طور عمودی از منبع منحرف میکردند و مانع رسیدن آنها به مرکز هواپیما میشدند. همچنین در هواپیماهای پیشرفته مانند اف-۲۲ رپتور، این کار با جایگزینی فلزات با کامپوزیت انجام میشود.لازم به ذکر است که در بسیاری از موارد مانند ترکیب رنگ F-22،اطلاعات مخفی بوده و به طور عمومی معرفی نمی گردد. پوشش بدنه این نوع هواپیماها غالباً بواسطه استفاده از ترکیبهایی است که جذبکننده بسیار قوی امواج الکترومغناطیس هستند. ماده رنگآمیزی و لایههای بدنه از طریق تداخل و ضعیف کردن امواج این کار را انجام میدهند. لازم به ذکر است که استفاده از این ماده هزینهٔ نگهداری هواپیما را چندین برابر میکند. همچنین غالب رنگ بکار رفته در بدنه این هواپیماها را رنگهای تیره تشکیل میدهند.
هواپیماهای پنهانکار سلاحهای خود را در داخل بدنه هواپیما نگهداری میکنند چرا که بازتاب راداری موشکها و بمبها موجب کشف هواپیما خواهد شد و این باعث میشود تا دارای ظرفیت حمل سلاح محدودی باشند. البته وقتی هواپیما درهای محفظه سلاح را باز کند دیگر از چشم رادارها پنهان نخواهد بود به همین دلیل مدت زمان بین باز شدن در محفظه سلاح و شلیک آنها بسیار کوتاه است. البته در صورت نیاز میتوان سلاحها را بر روی جایگاههای خارجی نیز حمل کرد اما در این صورت پنهانکاری هواپیما به شدت کاهش خواهد یافت.گروهی از متخصصان در حال کار بر روی موشک هایی هستند که آنها نیز از چشم رادارها به دور بمانند.چرا که در بسیاری از پدافندها،هدف قرار دادن موشک هوا به زمین امکان پذیر است. در ادامه به معرفی برخی از جنگنده های نسل پنجم جهان خواهیم پرداخت.
روسیه:
سوخو پک فا یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم است که توسط شرکت سوخو در روسیه طراحی و ساخته میشود.اولین نمونهٔ آزمایشی این هواپیما که سوخو ت-۵۰ نام دارد، نخستین پرواز خود را در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ با موفقیت انجام داد. تولید این جنگنده در همین سال آغاز شده و قرار است از سال ۲۰۱۶ وارد فعالیت رسمی در ارتش روسیه شود.پکفا هواپیمایی دوموتوره و تکخلبانه با توانایی پرواز ابرپیمایشی و هواپیمای پنهانکار روسهاست. سوخو پکفا یک جنگنده چندمنظوره است که هم برای ماموریتهای برتری هوایی و هم برای ماموریتهای حمله به زمین استفاده خواهد شد. نام پک فا کوتاه شده نام روسی این جنگنده و به معنای «هواپیمای تاکتیکی پیشرفتهٔ آینده» است.
این هواپیما با نامهای «سوخو ت-۵۰»، «برنامه-۷۰۱» و «جنگنده-۲۱» نیز شناخته میشود.جنگنده پک فا پس از ورود به ارتش روسیه، جایگزین جنگندههای میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ خواهد شد.مدل صادراتی این هواپیما نیز در دست ساخت است. نخستین مشتری خارجی این هواپیما نیروی هوایی هند است که در فرایند توسعهٔ مدل صادراتی ت-۵۰ با سوخو همکاری میکند.پیشنمونهها و نمونههای اولیه تولیدی سوخو پک فا به طور موقت با موتورهای ارتقایافته سوخو-۲۷ ساخته میشوند تا طراحی موتور مخصوص این هواپیما که یک طرح کاملاً جدید است به پایان برسد.این جنگنده همتراز جنگندهٔ آمریکایی اف-۲۲ و جنگندهٔ آمریکایی-بریتانیایی اف-۳۵ است.طراحان سوخو معتقدند که پک فا از نظر توانایی فنی و صرفهٔ اقتصادی بر رقبای غربی خود برتری خواهد یافت و در بازار جهانی محبوبیت زیادی پیدا خواهد کرد.
چین:
چنگدو جی-۲۰ هواپیمای جنگنده نسل پنجمی، پنهانکار و دو موتوره است که در گروه صنایع هوایی چنگدو چین برای ارتش آزادیبخش خلق طراحی شدهاست.این جنگنده نخستین پروازش را در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۱ انجام داده و تا سال ۲۰۱۴ چهار پیشنمونه از آن ساخته شده و بر اساس اعلام نیروی هوایی چین بین سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ عملیاتی خواهد شد.
باقی مطالب را در ادامه مطالعه بفرمایید...